In het begin van de 19de eeuw leefde er maar één familie Aerts in Edegem. Zij hadden een herberg A La Belle Vue. De familie zal een stempel drukken die tot vandaag nog zichtbaar is. De gevel van Den Belvu aan de Strijdersstraat 29-33. Of toch nog een beetje…
De strodekker uit Kontich
Pieter Jan Aerts, geboren op 25 juli 1765 in Kontich, was een strooi- en rietdekker en kwam naar Edegem om daar de daken te voorzien van stro. Hij leerde er Elisabeth Celis kennen, een Edegemse, trouwde met haar en ze gingen wonen in de Boerenlegerstraat[i]. Zij kregen 12 kinderen, allemaal geboren tussen 1791 en 1813, 9 dochters en 3 zonen. Er zijn maar vijf van hen volwassen geworden.
Pieter Jan overleed in 1826, 60 jaar oud.
Weduwe Elisabeth Celis erfde toen zes percelen grond die zich uitstrekten van de Boerenlegerstraat tot aan wat vandaag het Gemeenteplein is. Zij woonden in het huis op perceel 338 dat het adres kreeg Boerenlegerstraat 12 (later 6).
Elisabeth Celis is gestorven op 10 november 1842, thuis, 74 jaar oud.
Het valt op dat er in de 19de eeuw een voetweg liep naast hun eigendom (aangegeven in het oranje), die recht naar de kapel Onze-Lieve-Vrouw Troost in Nood leidde. De Kapelle Voetweg is vandaag verdwenen. Aan de andere kant van de voetweg was Hoeve Kladdenberg van buurman Petrus Lanckpaep (perceel 328 & 329)[ii]. Later zou gemeentesecretaris Frans De Laet daar Huis Kladdenberg bouwen (perceel 329), nu is er de BNP Paribas Fortis bank[iii].
Kuipers en herbergiers
Petrus Joannes ‘Pieter Jan’ was tot aan het einde van zijn leven strodekker. We zien iets heel bijzonders na zijn dood. De zonen gingen aan de slag als kuiper of tonnenmaker. Moeder Elisabeth Celis deed mee en was ook een kuipster, wat ze bovendien combineerde met het uitbaten van een herberg. En dat deed ze nog toen ze 65 jaar oud was. Elisabeths oudste dochter, Anna Catharina, trouwde met een overbuur in de Boerenlegerstraat, Arnoldus Venus, van de weversfamilie Venus. Ze was 18 en moest een beetje trouwen, 3 maanden later beviel ze van een zoon. Dochter Joanna trouwde met Adrianus Verbruggen en vertrok uit Edegem. Dochter Maria Theresia bleef ongehuwd, maar kreeg wel twee kinderen van voor ons onbekende vaders.
Petrus Matheus, de jongste zoon, trouwde met Maria Francisca Lanckpaep, van de legendarische Edegemse Lanckpaep dynastie en nichtje van buurman Petrus Lanckpaep. Hij en zijn bruid trokken naar Merksem, waar het noodlot bijna onmiddellijk toesloeg. Maria Francisca Lanckpaep overleed een maand na hun huwelijk. Petrus Matheus bleef niet in Merksem, maar trok via Hove naar Kontich. Hij leerde Petronella Hellemans kennen, van de al even beroemde Kontichse Hellemans clan. Zij kregen er 5 kinderen en hij bleef kuiper tot zijn dood in 1873.
Remigius 'Remi', de oudste zoon, trouwde in 1835 met Catharina Van Put, een telg uit de Kontichse Van Put familie.
De tweede generatie kuipers en herbergiers
In 1842 kocht Remi de erfgenamen uit en werd hij, met zijn echtgenote Catharina Van Put, eigenaar van het grote stuk grond inclusief de drie huizen en de werkplaats. Remi maakte tonnen en ging met zijn vrouw Catharina tappen in hun herberg. Het echtpaar Remi en Catharina kreeg 8 kinderen, 5 zonen (1 overleed 4 jaar oud) en 3 dochters (2 werden geen 8 jaar). De vier zonen werden kuipers en herbergiers, de dochter herbergierster.
Franciscus Emmanuel trouwde met Bernardina Stuyck en ze begonnen een herberg-tonnenmakerij in de Hovestraat 17, genaamd De Zon. Toen ze zes jaar getrouwd waren, overleed Franciscus Emmanuel in 1881, 44 jaar oud. Bernardina hertrouwde en zal De Zon blijven uitbaatten tot 1912. Ze is dan 75 jaar. Ze verhuisde dan met haar zoon diamantslijper Pieter Jan Aerts en diens vrouw naar de overkant van de straat, Hovestraat 14. Ze overleed er 4 jaar later, op haar 80ste.
Adrianus Josephus nestelde zich via een ommetje langs Waarloos in Rumst.
Mattheus Victorianus ‘Victor’ nam het bedrijf van zijn vader over en werd in 1875 eigenaar van de percelen waar de kuiperij en de herberg stonden (percelen 338 & 339, Boerenlegerstraat 12, later 6). De andere percelen werden verkocht.
Melchior bleef bij zijn vader in de Boerenlegerstraat.
Dochter Maria Juliana Aerts trouwde met Petrus Josephus De Kock, de zevende generatie van de Edegemse smederijfamilie[iv]. Hun zonen zullen de achtste en laatste generatie smeden zijn van de De Kock dynastie. De smederij was ondergebracht in Den Akkerman, het oeroude café op de hoek van de Doelveldstraat en de Hovestraat. Schuin tegenover kuiperij-herberg De Zon van haar broer Franciscus Emmanuel.
Herberg A La Belle Vue
Vanaf 1880 weten we zeker dat de kuiperij-herberg aan de Boerenlegerstraat 12 A La Belle Vue werd genoemd. Het zicht vanuit herberg A La Belle Vue moet bijzonder geweest zijn. In de tuin kon je het Arendsnest zien liggen, de kapel en kon je eindeloos kijken richting Kontich. Je zag ook een beetje naar beneden, de herberg lag op 20 meter hoogte, het Arendsnest en de Edegemse Beek op 12 meter. Kontich lag in de verte over de vallei van de Edegemse Beek op 24 meter hoogte.
Werd de herberg daarom A La Belle Vue genoemd?
Vandaag is dat zicht alvast onmogelijk 😉.
De 39-jarige Victor Aerts overleed in juli 1885 aan een longontsteking en liet zijn vrouw Anna Maria Notelé achter met drie zonen van 3, 5 en 7 jaar. Zijn vierde zoon heeft hij nooit gekend, die werd geboren in december 1885.
Gelukkig woonde broer Melchior Aerts nog bij hen om de kuiperij verder te zetten, maar ook hij overleed een paar jaar later aan een luchtpijpontsteking.
Anna Maria bleef achter de tapkraan staan en zorgde voor een inkomen.
In het daaropvolgende decennium, 1890-1900, leerden de tienerzonen Cornelius Mattheus Augustinus ‘August’ en Franciscus Julianus ‘Jules’ de kuiperstiel terwijl zoon Franciscus Emmanuel ‘Frans’ timmerman werd. Zoon Josephus Adrianus zocht een andere weg en werd gemeenteonderwijzer, eerst in Willebroek, waar hij zijn vrouw Delphina De Pauw leerde kennen, later in Vilvoorde. Als soldaat in het Belgische leger, vocht hij in WO1 tegen de Duitsers, maar stierf in Adinkerke op 26 januari 1915.[vi]
Anna Maria Notelé’s zus, kleermaakster Maria Elisabeth, kwam ook bij hen wonen en samen begonnen ze kleren te maken. Tappen en kleren maken dus, in de Boerenlegerstraat 12 (later 6).
Anna Maria Notelé stond samen met haar zoon August en zijn echtgenote Maria Wegge in herberg A La Belle Vue tot 14 april 1921, ze was dan 72 jaar. Toen verhuisde ze naar het klooster van de Zusters van Kindsheid Jesu in Zwijndrecht, bekend voor zijn zorg voor ouderlingen[vii]. Anna Maria stierf er, ze was 86 jaar geworden. August en Maria keken uit naar een andere plek en verhuisden naar de Hovestraat 2, de hoek van de Hovestraat met de Strijdersstraat. En ze namen ook de naam mee, het café noemde A La Belle Vue.
En toen was het gedaan met herberg A La Belle Vue in de Boerenlegerstraat. Het café kreeg nog andere uitbaters, maar zal in Edegem vooral bekend blijven als de plek waar café De Sportvriend en jeugdhuis Het Varken van Sint-Antonius gevestigd waren. Tot het werd afgebroken voor de bank.
Het oorspronkelijke café A La Belle Vue in de Hovestraat was geen lang leven beschoren. De gemeente wou het gebouw in 1924 afbreken voor het rechttrekken en verbreden van de Hovestraat voor het steeds drukkere autobus- en rijtuigverkeer. August weigerde. In 1926 liet het gemeentebestuur zelfs het gebouw bouwvallig verklaren. Uiteindelijk stemde August toe, hij kreeg er 20.000 BEF voor[viii]. Op dezelfde hoek maar een paar meter achteruit herrees café A La Belle Vue zoals het nu op de foto staat.
Het echtpaar Aerts-Wegge zal haar klanten nog tot 1947 bedienen[ix].
Jules Aerts: de kuiper-diamantslijper die een kledingwinkeltje opende
Het was Jules Aerts die als eerste de ouderlijke herberg-kuiperij in de Boerenlegerstraat verliet. Hij werd diamantslijper en trouwde met winkelierster Sylvia Hellemans. Zij was geboren in Boom, en dus niet van de Edegemse Hellemans dynastie. Zij trouwden op 7 mei 1912, gingen in de Dorpstraat 19 wonen en openden daar op 13 mei 1912 een kledingwinkeltje. Misschien werden ze geïnspireerd door hun moeder en haar zus, die trouwens naast hen kwam wonen. Het winkeltje werd Trappeke Op genoemd[x], maar iedereen verwees naar ‘Jules van den Belle Vue’ en het werd snel herdoopt in Belle Vue. Later, in 1950, werd het Belvu. Jules had 3 kinderen: Maria, Albert, Gilberte. Oudste dochter Maria, gekend als ‘de Juffrouw’, zat mee in de zaak en zwaaide de scepter. Albert studeerde eerst en werd in 1957 algemeen zaakvoerder[xi].
Het kleine winkeltje van nog geen 100 m² werd in de loop van de volgende decennia en na verschillende verbouwingen een grote winkel van 1800 m², onder meer door de aankoop van de achterliggende brouwerij De Arend in 1977[xii].
Gazet van Antwerpen: “De tweede generatie van de familiezaak werd geleid door Maria, een dochter van Jules. Iedereen in Edegem kende haar als ‘de Juffrouw’. Ze stond tot haar 89ste in de winkel. Vanaf 1973 kwamen Paul en zijn vrouw Dany in de zaak, om later het roer van Maria over te nemen. Sinds 2007 was het aan Liesbeth en Stefan, de vierde generatie, om het verhaal van Belvu verder te zetten”[xiii].
Het einde van Den Belvu
Op 18 juni 2020 komt het bericht, toch redelijk onverwacht voor de Edegemnaren, dat Den Belvu na 108 jaar ermee stopt. Paul Aerts: “Dit is uiteraard geen impulsieve beslissing geweest. Al meerdere jaren hebben we nagedacht over hoe ons concept nog past in het veranderde koopgedrag. Voor de huidige generatie is een fysieke winkel immers geen noodzaak”.
Het complex werd verkocht en in 2023 is er een supermarkt in ondergebracht.
Raampjes verschenen, Belvu is verdwenen…
Epiloog
De familie Aerts heeft Edegemse wortels tot in de 18de eeuw en was verstrengeld in de Edegemse gemeenschap. Den Belvu zal nog wel een generatie of twee in de Edegemse geesten blijven hangen als de kledingzaak waar we onze kleren kochten. Misschien hangen er nog altijd Belvu-stukken in onze kleerkasten 😄.
Dat de naam Belvu gebaseerd is op de naam van herberg A La Belle Vue, die ook zo’n 100 jaar bestaan heeft, zal iets minder bekend zijn.
Honderd jaar A La Belle Vue en honderd jaar Belvu, dat vat in één zin een deeltje van twee eeuwen geschiedenis van de familie Aerts samen.
Peter Crombecq, januari 2024
Met dank aan de familie Aerts, Erik Laforce, Frank Neyens, Willy Swiggers en Frieda Anthoni.
Dit verhaal is een bijdrage aan “Edegem’s verleden, bewaard voor de toekomst” van het Historisch Archief Erfgoed Edegem (HAEE). Het HAEE is toegewijd aan het behoud van het papieren en digitale geheugen van Edegem. Door het verzamelen, inventariseren en digitaliseren van documenten, boeken, foto’s, tijdschriften, plannen en meer, zorgt het HAEE ervoor dat de geschiedenis van Edegem bewaard blijft voor toekomstige generaties.
Disclaimer
Het verhaal is gereconstrueerd op basis van een aantal bronnen. Ik ben me ervan bewust dat nieuwe informatie uit andere bronnen het verhaal kunnen aanvullen, nuanceren of aanleiding kunnen geven tot aangepaste inzichten.
Referenties
[i] De voornaamste bronnen zijn de parochieregisters, de registers van de burgerlijke stand, de bevolkingsregisters en het kadaster.
[ii] Peter Crombecq, “De raadselachtige verdwijning van het Edegemse geslacht Lanckpaep”, te raadplegen ophttps://www.petcro-genealogie.be/post/de-raadselachtige-verdwijning-van-het-edegemse-geslacht-lanckpaep
[iii] Peter Crombecq, "Frans De Laet, eeuwig gemeentesecretaris en azijnbrouwer"
[iv] Peter Crombecq, “Acht generaties smeden in Edegem: De Kock met K-O-C-K”, te raadplegen op https://www.petcro-genealogie.be/post/acht-generaties-smeden-in-edegem-de-kock-met-k-o-c-k
[v] Willy Swiggers, “BWP-Edegem”, in De Zonneblusser 1915, 2, p. 76
[vi] War Dead Register, te raadplegen via https://www.wardeadregister.be/
[vii] Heemkundige Kring Zwijndrecht, te raadplegen via Facebook
[viii] Prof. dr. R. Van Passen, “Geschiedenis van Edegem”, o.c., p. 673
[ix] HAEE, caféfiche 15 van Jaak Cousyns.
[x] Edegem Vandaag, 2012, 100 jaar Belvu geschiedenis
[xi] Interview met de familie Aerts.
[xii] HAEE, Foto van Brouwerij De Arend met bijschrift, te raadplegen via https://archief.edegem.be/index.php/brouwerij-in-de-doelveldstraat
[xiii] Filip Spoelders in Gazet van Antwerpen, 18 juni 2020, te raadplegen via https://www.gva.be/cnt/dmf20200617_04993785