Wiske Sweers en haar 10 onwettige kinderen
Bijgewerkt op: 23 aug. 2022
Wiske kreeg 10 kinderen van een onbekend aantal mannen. Hoe kwam het zover? Losse zeden? Puur plezier? Wat deed ze voor de kost? Prostitué?
De arbeiderswoning aan de Erwtenstraat 30 anno 1931. Bron: Felixarchief, inventarisnummer GP#3624.
Genealogen botsen regelmatig op een voorouder waarvan de geboorte als onwettig werd bestempeld. Een onwettig kind, geboren buiten een huwelijk, was een schande. Voor moeder en kind braken moeilijke tijden aan. Dit is een deels hypothetisch kortverhaal geïnspireerd door ware feiten. Het hypothetisch deel is cursief weergegeven.
Zomer 1901
Wiske Sweers kijkt naar haar kroost en denkt, hoeveel ga ik er nog afgeven, en hoeveel gaan er nog bijkomen? Wiske’s buik begint opnieuw te zwellen, voor de tiende keer. Ze kijkt rond in wat de familie gebruikte als leefkamer. De jongens, tieners Rik, Frans en Jos, speelvogel Jacques en peuter Jan wachten aan de tafel op het avondmaal. Dochter Mie helpt mama. Wiske was al blij dat de verkoop van wollen truien opnieuw genoeg geld had opgebracht om haar gezin eten te geven.
Twee zoontjes, allebei Louis genoemd, zijn gestorven aan de stuipen kort na hun geboorte. Ze gaat geen jongens nog Louis noemen. Dolfje is overleden aan de pokken, ocharm 2 jaar oud. Haar gezinnetje telt nu 6 kinderen en er is een zevende op komst.
Op een gegeven moment had Wiske zes onwettige kinderen. Geen man wou haar nog.
Van papa’s geen sprake
Geen enkel kind heeft een papa. Van sommige kinderen heeft Wiske een vaag vermoeden wie de vader zou kunnen zijn. Van andere kinderen weet ze het niet. Ook niet van het kindje in haar buik. De gemeente vindt dat de kinderen daarom onwettig zijn. Maar dat trekt ze zich niet aan.
De mannen hebben misbruik van haar gemaakt. Haar oudste, Rik, was ongetwijfeld een zoon van de baas van de fabriek waar ze toen werkte. Puur machtsmisbruik was dat. Seks of geen job. Wiske is weggegaan van de man, en de fabriek, en is gaan leuren, met alles wat je maar aan de deur kan verkopen. Klanten, die beloofden met haar te trouwen, maakten haar meermaals zwanger. Loze beloftes. Op een gegeven moment had Wiske zes onwettige kinderen. Geen man wou haar nog. Ze verstaat dat wel. Andere mannen hebben haar nog vier keer zwanger gemaakt. Door betaalde seks. Tja, je moet overleven hé…
Wiske’s winkeltje
Wiskes’s papa Sus Sweers en haar jongste zusje waren al lang dood aan cholera. De laatste grote epidemie van 1866 heeft hen geveld. Papa was ook een onwettig kind, hij noemde Sus Coenen, maar de Truiense bakkersfamilie Sweers ontfermde zich over hem. Op zijn 30ste kwam hij als soldaat naar Antwerpen om het te verdedigen tegen de Fransen of de Duitsers, moesten die binnenvallen.
Sus Sweers was later nog havenarbeider maar toen hij stierf bouwde hij mee aan de fortengordel rond Antwerpen. Wiske’s mama is een naaister en woont nog altijd in de Stuivenbergwijk in Antwerpen. De buurt waar Wiske ook verblijft. Ze woont al 11 jaar in de Erwtenstraat nummer 30 en heeft er een winkeltje in wollen truien, zelfgebreid. Peter Waelen woont er ook. Hij wisselt diamanten slijpen af met schilderen. Het is om de kosten te delen, niet om de papa te spelen van haar kinderen. In het huisje woont ook nog de familie Bogaerts, met een paar kleuters. Ook om de kosten te delen.
Wiske en haar 2 zussen hebben samen 31 kinderen. Er zijn er wel 12 gestorven aan een darmontsteking, longontsteking, krampaanvallen, maag- en darminfectie, stuiptrekkingen en nog van die vreselijke ziekten.
3 Sweers-zussen en 31 kinderen
Christa is de oudste zus, een onwettig kind. Christa kreeg 10 kinderen, waarvan 6 zonder papa. Christa had geluk, ze kon trouwen met mijnheer Pols, een dokwerker, die haar 3 nog levende kinderen erkende. Samen kreeg het koppel nog 4 kinderen. Zus Amelie beviel van 2 onwettige kinderen die allebei jong waren overleden aan een ontsteking. Zij kon trouwen met mijnheer Hannefstingels, ook een dokwerker. Het koppel kreeg nog 9 kinderen.
Wiske en haar 2 zussen hebben samen 30 kinderen, plus eentje dat nog in haar buik zit. Er zijn er wel 12 gestorven aan een darmontsteking, longontsteking, krampaanvallen, maag- en darminfectie, stuiptrekkingen en nog van die vreselijke ziekten. Achttien kinderen hebben geen officiële papa en zijn als onwettig opgeschreven door de gemeente. Onwettig, pff…, die ambtenaren moesten eens weten wat je allemaal moet doen om te overleven… Haar kinderen een betere toekomst geven dan wat ze zelf meemaakte, is nog het enige doel in haar leven, en dat zal lukken, koste wat kost.
Wiske’s nalatenschap
Wiske zal bevallen van Fien op 7 november 1901 maar het meisje sterft 2 jaar later aan de pokken. Zij zal in de Erwtenstraat blijven wonen tot november 1933. Vele kinderen van de zussen Sweers zullen aan de armoede ontsnappen en voor flink wat nakomelingen zorgen. Wiske Sweers zal 86 jaar worden en thuis, in de armen van haar jongste zoon Jan, aan een griep overlijden. Haar zoon Jos is mijn opa.
Peter Crombecq
Hoe het Wiske echt vergaan is, weet niemand meer, maar dat de realiteit heel anders is dan hierboven geschetst, is waarschijnlijk.
Het kortverhaal is slechts een momentopname in het leven van Wiske. Ze groeide met haar zussen en broers op in het 19de eeuwse Antwerpen als dochter van een Truiense bakker en een Kempische moeder. Wat kwamen de ouders zoeken in Antwerpen? Waar woonden ze? In het verdwenen gehucht Dambrugge? Wat deden ze voor job? Waarom toch al die onwettige kinderen? Was vader een fortenbouwer? Waarom werd Wiske de vrouw die ze was?